Rivierlandschap Elbe ligt aan weerszijden van de voormalige grens tussen oost en west. Dankzij de Koude Oorlog bleef de natuur jarenlang ongemoeid. Er ontstond een waardevol natuurgebied geregeerd door eb en vloed. Sinds 1997 is Flusslandschaft Elbe erkend als UNESCO Biosfeerreservaat. Dit landschap van uiterwaarden, dode rivierarmen, rivierduinen en ooibossen is een belangrijke broed- en rustplaats voor ooievaars, kraanvogels, zeearenden en andere zeldzame vogelsoorten. Het Biosfeerreservaat beschermt ongeveer 400 kilometer Elbe, van de oude zoutstad Lüneburg in Niedersachsen tot Lutherstad Wittenberg, in Sachsen-Anhalt. Er zijn tal van fiets- en wandelroutes om de natuur en cultuur langs de rivier te ontdekken.
Natuurparken (Naturparks)
Duitsland heeft maar liefst 101 Natuurparken (Naturparks). Ze zijn bedoeld als recreatiegebieden waar de mens zich in de natuur kan ontspannen. Ze beslaan een kwart van het Duitse grondgebied en vervullen een voortrekkersrol bij het duurzaam ontwikkelen van landelijke gebieden. Het streven is een balans te vinden tussen een ongerepte natuur, een gezonde economie en een hoge levenskwaliteit.
Nationale parken
Duitsland is een land voor natuurliefhebbers. Tussen de Waddenzee en de Alpen liggen 14 Nationale Parken (Nationalparks) en 101 Naturparks. Nationale Parken zijn beschermde natuurgebieden zoals we die ook in andere landen kennen. Hoofddoel is een beschermde leefomgeving bieden voor dieren en planten. Wonen en werken in de Nationale Parken zijn dan ook aan strenge regels gebonden.
Biosfeerreservaten
Een Biosfeerreservaat is een gebied met een ecosysteem dat internationaal erkend wordt door het UNESCO Mens en Biosfeer programma (MAB). In een Biosfeerreservaat moeten natuurbehoud en biodiversiteit hand in hand gaan met economische ontwikkeling. Wereldwijd is er een netwerk van ruim 550 Biosfeerreservaten, waarvan vijftien in Duitsland. Een aantal Biosfeerreservaten staat ook op de Werelderfgoedlijst. Parklandschap Dessau-Wörlitz is daar een voorbeeld van.
In 2023 telde Duitsland 18 Biosfeerreservaten.
EEN GREEP UIT DE DUITSE BIOSFEERRESERVATEN
Naturpark Saar-Hunsrück
Naturpark Saar-Hunsrück (205.500 ha) loopt als een brede, groene strook van de grens met Luxemburg en Frankrijk naar het oosten. Hoogtepunt is Nationales Geotop Saarschleife, een grote lus in de Saar bij Mettlach via Orscholz. Het landschap van het Saardal met zijn met wijngaarden en bossen is bijzonder gevarieerd. Dat geldt ook voor de hoogvlaktes van de Saargau. Hier wisselen akkers, appelboomgaarden (voor de appelwijn), schrale bergweiden en bossen elkaar af. Dwars door het natuurpark loopt de Hunsrück met de Erbeskopf (816 m) als hoogste punt. De wandelroute Saar-Hunsrück-Steig (184 km) voert je over deze bergrug langs oeroude natuurlandschappen als moeras Ortelsbruch en de met mos begroeide morenevelden van Mörschieder Burr. Eindpunt is edelstenenstad Idar-Oberstein in het Naheland.
Schwäbische Alb: Nationaler Geopark en Biosfeergebied
De Schwäbische Alb is een opvallende bergketen vanaf het Zwarte Woud tot aan het Beierse Woud. De Lemberg (1015 m) is het hoogste punt. De Schwäbische Alb stamt uit het Jura. Het is een typisch karstlandschap met druipsteengrotten zoals de Schertelshöhle, bronnen en ondergrondse rivieren. Schwäbische Alb heeft het predikaat Nationaler GeoPark en is tevens Biosfeergebied (85.000 ha). Dit betekent dat de economische ontwikkeling in harmonie met mens en natuur dient te geschieden. Met zijn hoogvlakte, Albtrauf (steile noordwesthelling) en voorland biedt het middelgebergte een afwisselend landschap.
De Schwäbisch Alb Nordrand-Weg (HW1) is een van de mooiste wandelroutes van Duitsland. Van bijzondere waarde zijn de beukenbossen en de schrale kalkgraslanden, leefgebieden van kwetsbare flora en fauna. Ook de traditionele hoogstamboomgaarden (Streuobstwiesen) kenmerken dit oude cultuurlandschap. Midden in het natuurgebied ligt het voormalig militair oefenterrein in Münsingen. Een mooie eindbestemming voor een wandeling of fietstocht. Hier kunt u zien hoe in de 19de eeuw een Alpenweide eruitzag.
Biosfeerreservaat Berchtesgaden
Het imposante bergmassief Watzmann (2.713 m) en de smaragdgroene Königssee zijn de blikvangers van Berchtesgaden. Berchtesgaden is Duitslands enige alpiene Biosfeerreservaat en is tevens Nationaal Park (20.808 ha). Hier zweven de steenadelaars boven de dalen, klauteren gemzen en steenbokken behendig tegen steile rotswanden en floreren de veelbezongen edelweifl en enziaan. De Beierse Alpen behoren tot de Noordelijke Kalkalpen en bestaan uit kalksteen en dolomiet, steensoorten gevoelig voor erosie. Dit verklaart het grillige berglandschap met zijn pieken, kammen, nauwe kloven als de Wimbachklamm en Almbachklamm en grotten als de Schellenberger Eishöhle. Het gesteente is rijk aan zout. Berchtesgaden en Bad Reichenhall verdienden hun geld met dit witte goud.
Naturpark Beierse Woud
Naturpark Bayerischer Wald (278.000 ha) strekt zich uit van de Donau tot het Nationalpark Bayerischer Wald (24.250 ha). Een 150 km lange kwartsstrook met een bijzondere vegetatie, de Pfahl, doorkruist het gebied. Kleinschalige landbouw kenmerkt Naturpark Bayerischer Wald. De Lallinger Winkel en het gebied rond Neukirchen beim Heiligen Blut zijn bekend om hun hoogstamfruitteelt. Het Beierse Woud groeit op een oud, voedingsarm gneis- en granietgebergte met als hoogste punt de Grofle Arber (1.456 m), een populair skicentrum. Nationalpark Bayerischer Wald vormt samen met het Tsjechische äumava (Boheemse Woud) het grootste aaneengesloten bosgebied van centraal Europa. Sparren, beuken en dennen domineren. Opvallende bewoners zijn de zwarte ooievaar en de lynx. 320 km gemarkeerde wandelroutes en 170 km langlaufloipes ontsluiten dit prachtige natuurgebied. De Beierse bossen herbergen ook bezienswaardigheden als Burg Falkenstein en dorpjes met een rijke glasblazerstraditie.
Naturpark Altmühltal
Naturpark Altmühltal (300.000 ha) is een prachtig wandel-, fiets- en kanogebied. Het lieflijke dal met de gemoedelijk kabbelende Altmühl was miljoenen jaren geleden een lagune van de Jurazee. Vanaf de oudste abdij van Beieren Kloster Weltenburg (ca. 617) kijk je uit op de Weltenburger Enge of Donaudurchbruch. Hier vormen 40 meter hoge witte kalkrotsen de coulissen van de Donau. Andere overblijfselen van het kalkplateau zijn de Burgsteinfelsen en de Zwölf Apostel. De Solnhofener Plattenkalke, vindplaats van fossielen van de oervogel Archaeopteryx, is een paradijs voor fossielenverzamelaars. Een indrukwekkend levend natuurmonument is de Bavaria-Buche. Deze reusachtige, eeuwenoude rode beuk bij Pondorf wordt al vermeld in het jaar 1037.
Naturpark Zwarte Woud
Naturpark Schwarzwald Mitte/Nord (375.000 ha) en Naturpark Südschwarzwald (370.000 ha) zijn de grootste natuurparken van Duitsland. Het Zwarte Woud biedt meer dan donkere dennenbossen. Het gevarieerde landschap van hoogvlaktes, bergen, groene dalen, steile rotswanden, watervallen en bergmeertjes is een perfect wandelgebied. Onderweg vind je overal Vesperstubes waar je vaak ook kunt overnachten. De bekendste en populairste wandelroutes zijn de Schluchtensteig en de Westweg. Fietsers kunnen het Zwarte Woud verkennen op de Südschwarzwaldradweg (270 km). Voor mountainbikers is er de Bike-crossing (450 km) van Pforzheim naar Bad Säckingen. De Schwarzwald Panoramastraße (50 km) biedt je de meest adembenemende vergezichten. Feldberg (1500 m) is het belangrijkste wintersportcentrum.